|
LESERBREV Jens O. Andersen: Om intellektuell eigedom
(15.7.08, 20:03)
På styremøtet 12. juni handsama styret eit framlegg til IP-reglement for
NTNU. Av fleire oppslag i Universitetsavisa (UA) er det klart at dette
framlegget er veldig kontroversielt.
I det seinaste innlegget til Reidar Conradi (UA 3. juli) blir båe saksgangen og innhaldet i regelverket
kritisert. Eg meiner at ein slik debatt er viktig
og naudsynt fordi eit regelverk om IP-rettar påverkar arbeidstilhøva til
dei vitskapelege tilsette og fordi slik regulering neppe let seg
kombinere med akademisk fridom og utveksling av kunnskap.
Eg skal i innlegget ta for meg problemet med læremateriell t.d.
kompendie og lærebøker.
I punkt 8.1 (kalla "støvsugarklausulen") i notatet om IP-rettar kan ein
lese:
"For å kunne ivareta sine samfunnsoppgaver skal NTNU som hovedregel eie
all IP og fysisk materiale generert av tilsatte og selvstendige
oppdragstakere".
I artikkelen i UA 13. juni "Styret slakter IP-politikken", seier
prorektor Astrid Lægreid:
"Formålet med politikken er nettopp å sikre at forskingen gjøres
tilgjengelig for allmennheten. Retten til fri publisering er fullstendig
upåvirket, og akademisk frihet er ivaretatt, fremholdt Lægreid. Samtidig
skal universitetet sikre seg at læremateriell blir ved universitetet,
men at dette ikke hindret ansatte som slutter å ta med seg
forelesningsnotatene eller annen intellektuell eiendom"
Dersom ein les dette sitatet i samanheng med punkt 8.1 i notatet frå
arbeidsgruppa ser ein at dette utsagnet er aldeles meiningslaust. På den
eine sida vil NTNU eige all IP og sikre seg at læremateriell blir på
NTNU, og på den andre sida kan ein tilsett ta med seg forelesningsnotat
og annan eigedom med seg dersom vedkommande sluttar. God dag mann,
økseskaft!
Eg har jobba med eit kompendium i eit kurs på Institutt for Fysikk i
over halvtanna år. Eg har stort sett brukt helger og kveldar på å skrive
dette kompendiet. Motivet mitt for å skrive eit slikt kompendium er å
fornye og modernisere det kurset eg foreles. Ein gong i framtida blir
det kanskje lærebok av dette.
Dersom eg sluttar på NTNU vil eg sjølsagt
ha retten til å ta med meg kompendiet og vidareutvikle det. Men leiinga
ved NTNU vil de facto konfiskere det.
Dersom NTNU konfiskerer kompendiet mitt, forventar eg kompensasjon fordi
eg stort sett har nytta fritida mi på å skrive det. Eg har fram til nå
nytta om lag 500 timar på å skrive kompendiet. Med ei timeløn på 200 NOK
blir det 100.000 NOK. Det trur eg ikkje NTNU har råd til.
Vel så ille som det arbeidet ein ikkje får godtgjersle for, er den
atmosfæren eit slikt regelverk kan skape. Ein tilsett på universitetet
har tradisjonelt hatt (akademisk) fridom og mellom anna difor jobbar dei
fleste langt meir enn det ein kan vente.
Nå vil leiinga ved NTNU
avgrense denne fridomen og eg er sikker på at mange ikkje vil bruke
fritida si på å utvikle læremateriell dersom NTNU konfiskerer dette
uansett.
NTNU har forøvrig som mål å bli framifrå i 2020. Trur leiinga verkeleg
at NTNU blir meir attraktivt for gode utlendingar som får tilbod om jobb
dersom eit slikt regelverk blir vedteke?
Framlegget til reglar for intellektuell eigedom er ikkje foreinleg med
fri flyt av kunnskap og akademisk fridom. Dette er særtrekk ved
universiteta og som styret istaden burde forsvare.
Diverre er dette enda eit døme på at NTNU byrjar å likne meir på ein
militær organisasjon enn eit universitet (jf linjeprinsipp og framlegg
om tilsetting av instituttleiarar) der dei tilsette får mindre makt, og
der rektorat, styre og dekanar slepp "sand i maskineriet". Fokuset på
patentar, eigedom og inntjening har nå blitt ein fiks ide hjå leiinga
ved NTNU og kan med fordel nedtonast i framtida.
Jens O. Andersen
Institutt for Fysikk | 
